Z kryzysem klimatycznym w różnym stopniu mierzymy się wszyscy, ale każdy z nas musi radzić sobie z nim nieco inaczej. Badania pokazują, że szczególnie narażeni są słabsi – dzieci czy osoby ubogie. Okazuje się, że kryzys klimatyczny w wyjątkowy sposób dotyka też kobiet, a nierówności płci istnieją również w sferze klimatu – skutki globalnego ocieplenia czy zanieczyszczenia planety znacznie bardziej odczuwają kobiety.
Nieodwracalne zmiany klimatyczne
Kryzys klimatyczny widzimy na własne oczy. Według Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC, 2014) globalne ocieplenie doprowadziło do wzrostu ekstremalnych zjawisk pogodowych (chociażby takich jak ostatnie orkany w Polsce) czy pogłębienia kryzysu żywnościowego (Ali et al., 2020). Mimo że bogaty zachód w dużym stopniu odpowiada za emisje CO2, to mieszkańcy krajów rozwijających się szczególnie zmagają się ze skutkami zanieczyszczeń (Heimpel, 2021). Przykładowo, w regionie subsaharyjskim kryzys klimatyczny z roku na rok pogłębia problemy z dostępem do wody czy żywienia. Najdotkliwsze konsekwencje spotykają ludzi ubogich czy tych, w trudnej sytuacji życiowej.
Kobieta cierpi bardziej?
Wśród słabszych i szczególnie dotkniętych wszelkimi kryzysami, często wymienia się kobiety. Takie założenie może wzbudzać mieszane uczucia z feministycznego punktu widzenia, ale chodzi o czynniki fizyczne czy społeczne. Jednym z nich jest bieda – według raportu ONZ kobiety stanowią aż 70% z prawie 1.3 miliarda osób żyjących w skrajnym ubóstwie. Brak odpowiednich środków finansowych utrudnia zaadaptowanie się do ocieplających się warunków, np. przez niemożliwość zapewnienia odpowiedniej ilości wody czy przystosowania miejsca zamieszkania do warunków pogodowych. Heimpel (2021) w swoim tekście zwraca uwagę na problem związany z niewielką ilością ziem posiadanych przez kobiety. Zazwyczaj to mężczyźni są właścicielami działek rolnych, więc w przypadku katastrof pogodowych kobiety nie mogą samodzielnie ubiegać się o fundusze na odbudowę. Statystyki pokazują również, że kobiety i dzieci najczęściej cierpią podczas wszelkich kataklizmów. Z raportu ‘’Distater and gender statistics” przygotowanego przez IUCN dowiadujemy się, że kobiety i dzieci są 14 razy bardziej narażone na śmierć podczas wszelkich katastrof. Przykładowo, podczas cyklony w Bangladeszu w 1991 roku kobiety stanowiły aż 90% spośród 140 000 ofiar. Podobne dane dotyczą ofiar huraganu Katrina – najczęstszymi ofiarami była najbiedniejsza grupa demograficzna z okolic Nowego Orleanu, czyli czarnoskóre kobiety z dziećmi. Kolejną istotną kwestią jest brak równego dostępu do edukacji. Według szacunków UNICEF aż 130 milionów dziewczynek nie ma dostępu do edukacji. W regionach konfliktów zbrojnych lub kryzysu klimatycznego są one dwukrotnie bardziej narażone na nieuczęszczanie do szkoły (UNICEF, 2020). Edukacja zwiększa świadomość i pomaga w radzeniu sobie z kryzysami, dlatego tak ważne jest zrównanie szans w tym obszarze. Wspomniane problemy wymagają podjęcia konkretnych działań, które wymienia w swoim artykule Heimpel (2021). Poza równym dostępem do edukacji, należy zadbać o zwiększenie liczby kobiet-rolników czy zwiększenie świadomości w zakresie planowania rodziny. Dodatkowo, kobiety są wciąż są w mniejszości, jeśli chodzi o podejmowanie decyzji politycznych.
Kobiety liderki
Kobiety są szczególnie narażone na cierpienie podczas kryzysów klimatycznych i coraz częściej stają na czele walki o sprawiedliwość klimatyczną. United Nations wskazuje, że wzmocnienie pozycji kobiet to najważniejszy sposób na zapewnienie skutecznych działań na rzecz klimatu. Ich doświadczenia i sposoby radzenia sobie z globalnym ociepleniem są niezbędną wiedzą w walce o sprawiedliwość klimatyczną. Mafalda Duarte, prezeska zarządu Funduszu Inwestycji Klimatycznych twierdzi, że najistotniejszym działaniem, które powinna podjąć każda kobieta jest odnalezienie w sobie liderki.
„Jesteśmy córkami, żonami, matkami, pracodawczyniami, pracownicami, przedsiębiorczyniami, inwestorkami, naukowcami, liderkami myśli, artystkami… i wszystkie jesteśmy menedżerkami. Każdego dnia podejmujemy ważne decyzje i dajemy przykład kolejnym pokoleniom. Moim powołaniem jest bycie jak najlepszym przykładem dla moich córek i wszystkich osób w moim życiu oraz prowadzenie inicjatyw klimatycznych, które mogą utorować drogę do innego zrozumienia i szacunku dla naszych relacji ze sobą nawzajem i z przyrodą.”
Jeśli chodzi o liderki klimatyczne, w pierwszej kolejności na myśl przychodzi nam Greta Thunberg czy May Boeve. Szukając inspirujących kobiet działających na rzecz klimatu, warto sprawdzić listę przygotowaną przez GreenBiz. Wśród liderek wymieniają między innymi Jacindę Ardern, premierkę Nowej Zelandii, która walczy, aby jej kraj stał się neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla do 2025 roku, czy Mellody Hobson, która jako CEO Ariel Investments rozwija inicjatywy na rzecz klimatu.
Jak wspierać przywództwo kobiet w obszarze walki o klimat
- Wspieraj i wybieraj liderki-kobiety, które forsują politykę środowiskową.
- Żądaj działań rządu na rzecz świata bezemisyjnego.
- Słuchaj i wzmocnij głosy kobiet lub dziewcząt w ruchu klimatycznym.
- Żądaj równej reprezentacji kobiet w zespołach zadaniowych, zespołach, komitetach itp. ds. działań na rzecz klimatu na szczeblu lokalnym i krajowym
- Czytaj i udostępniaj historie kobiet, które stoją na czele działań na rzecz klimatu na całym świecie.
- Promuj, powołuj lub rozwijaj organizacje i biznesy działające na rzecz klimatu – TerGo, dzięki któremu powstał ten artykuł został powołany do życia przez dwie kobiety Thuy Nguyen i Ewelinę Sasin. Wejdź na stronę projektu i zainspiruj się do podjęcia swoich działań na rzecz klimatu. Link znajdziesz klikając >> tutaj <<.
Kobiety a świadomość klimatyczna
Czy kobiety są bardziej świadome w kwestiach ekologicznych? Dane pokazują, że są one prekursorkami działań na rzecz planety. Kanyama et al. (2021) w swoim tekście porównuje statystyki dotyczące różnic między płciami. Badania wykazały, że samotni mężczyźni zużywają więcej energii związanej z konsumpcją niż kobiety. Częściej spożywają mięso czy korzystają z samochodów, w związku z czym odpowiadają na wyższą emisję gazów cieplarnianych. Tego typu dane uświadamiają skalę paradoksu – z jednej strony kobiety częściej padają ofiarami kryzysów wynikających z globalnego ocieplenia, z drugiej zaś są bardziej odpowiedzialne i dokonują świadomych wyborów konsumenckich. W tym szczególnym dniu warto więc pamiętać o niesprawiedliwościach i nierównościach, a z drugiej strony zawsze starać się podążać za radą Mafaldy Duarte i odnajdywać w sobie liderkę, która inspiruje innych.
Źródła:
Ali, E., Awade, N. E., & Abdoulaye, T. (2020). Gender and impact of climate change adaptation on Soybean Farmers’ revenue in rural Togo, West Africa. Cogent Food & Agriculture, 6(1), 1743625. https://doi.org/10.1080/23311932.2020.1743625
Carlsson Kanyama, A., Nässén, J., & Benders, R. (2021). Shifting expenditure on food, holidays, and furnishings could lower greenhouse gas emissions by almost 40%. Journal of Industrial Ecology, 25(6), 1602–1616. https://doi.org/10.1111/jiec.13176
Disaster and gender statistics. (n.d.). Retrieved March 6, 2022, from https://www.unisdr.org/files/48152_disasterandgenderstatistics.pdf
The disproportionate impact of climate change on women and girls. Ecologi. (2021). Retrieved March 6, 2022, from https://ecologi.com/articles/blog/the-disproportionate-impact-of-climate-change-on-women-and-girls
Girls’ education. UNICEF. (2020, January 19). Retrieved March 6, 2022, from https://www.unicef.org/education/girls-education
Osman-Elasha, B. (n.d.). Women…In The Shadow Of Climate Change. United Nations. Retrieved March 6, 2022, from https://www.un.org/en/chronicle/article/womenin-shadow-climate-change
United Nations. (n.d.). Women climate leaders celebrate international women’s day. United Nations. Retrieved March 6, 2022, from https://www.un.org/en/climate-action/international-womens-day-2021
United Nations. (n.d.). WomenWatch: Women, gender equality and climate change. United Nations. Retrieved March 6, 2022, from https://www.un.org/womenwatch/feature/climate_change/
